Radio Verda 201

<a href="http://radioverda.com/programoj/2013/10/6/rv201-20131006.html">http://radioverda.com/programoj/2013/10/6/rv201-20131006.html</a> RV201 ◾Paŝtobestoj anstataŭas gazonmaŝinojn ◾Viaj prauloj ne dormis kiel vi ◾Nur stevardinoj por ŝpari benzinkostojn ◾Foti vian pladon povas plibongustigi ĝin ◾Manŭel - Esperantisto Paŝtobestoj anstataŭas gazonmaŝinojnEn pluraj urboj en Eŭropo kaj Usono, oni anstataŭigas gazontondajn maŝinojn per bestoj.La afero nomiĝas eko-paŝtado. Ĝi uzas ŝafojn, kaprojn kaj bovojn por prizorgi herbejojn kaj forigi veprejojn.Bestoj ĉe la internacia flughaveno de Ĉikago en Usono okupiĝas pri maldensigado de loko ĉe kiu sen prizorgo povus ekesti risko de fajro aŭ malsekureco.Cetere, en kelkaj malebenaj lokoj tondomaŝinoj ne sufiĉas.Provizoraj bariloj malebligas ke la paŝtantaj bestoj vagu sur la aviadilajn kurejojn.Similaj klopodoj en ekopaŝtado okazas ĉe la historia kongresa tombejo en Vaŝingtono kaj ĉe konstruaĵoj de la urba registaro en Parizo. Nun la metodo komencas populariĝi ankaŭ en Kanado.Bovinoj kaj kaproj laboras por helpi bonteni parton de provinca parko en Manitobo.Tim Fisher, posedanto de teamo de ekopaŝtaj ŝafoj en Ontario, rimarkis kreskantan intereson pri la fenomeno.Li diras ke ŝafoj bonegas. Laŭ naturmedia vidpunkto, iliaj eligaĵoj bonas por la herboj kaj por la grundo.La bestoj povas utili ankaŭ por turismo.Urbeto en Alberto komencis reklami siajn ŝafojn kaj jam 21-jaran ekopaŝtan programon post kiam ili konstatis la reagojn de homoj al la ĉarmaj lanaj gazontondistoj. Viaj prauloj ne dormis kiel viViaj prauloj ne dormis kiel vi. Nu, viaj geavoj verŝajne dormis kiel vi. Ankaŭ viaj praprageavoj. Sed antaŭ la 19a jarcento, dormado ja malsamis. La maniero laŭ kiu viaj prauloj dormis ŝajnas tre stranga al modernuloj. Ili dormis dufoje. Kaj povas ankaŭ vi.La ekziston de dormado du fojojn nokte unue malkovris Roger Ekirch, profesoro de historio ĉe la universitato Virgina Tech en Usono.Liaj esploroj montris ke ni ne ĉiam dormis dum unu okhora periodo. Antaŭe ni dormis dum du pli mallongaj periodoj dum 12-hora nokto. Kutime, oni komence dormis tri-kvar horojn, vekiĝis, kaj post du-tri horoj reekdormis ĝis la mateno.Aludoj al la afero aperas dise tra literaturo, kortumdokumentoj, personaj paperoj kaj diversaj efemeraĵoj de la pasinteco. Kio surprizas ne estas ke homoj dormis laŭ du sesioj, sed ke la koncepto estis oftega. Duparta dormado estis la normala, akceptata maniero.Ekirch diras ke ne temas nur pri la nombro da aludoj, sed ke oni mencias ĝin kvazaŭ temas pri io tute ordinara kion ĉiuj scias.Ekzemple, angla kuracisto skribis ke la ideala tempo por studado kaj pripensado estas inter “la unua dormo” kaj “la dua dormo”. Alia en la 16a jarcento klarigis kial laborklasanoj naskas pli da infanoj raportante ke ili kutime seksumis post la unua dormo.Kion oni kutime faris dum tiuj kromaj mallumaj horoj?La plimulto restis en siaj litoj kaj dormĉambroj. Foje oni legis. Ofte, ili uzis la tempon por preĝi. Religiaj libroj inkluzivis specialajn preĝojn celitaj al interdormaj horoj.Aliaj jen dormis, jen parolis kun samĉambranoj, jen seksumis. Iuj pli aktivis kaj eliris por viziti najbarojn.Kiel ni scias, ĉi tiu kutimo fine mortis. Ekirch supozas ke ĝi ŝanĝiĝis pro ekuzado de stratlampoj kaj poste de endoma elektra lumo, kaj ankaŭ pro la populariĝo de kafejoj. Povus esti ke kun pli da nokta lumo en la stratoj, la nokto ĉesis aparteni al krimuloj kaj subklasoj kaj iĝis tempo por labori aŭ renkontiĝi. Oni ekkonsideris ke duparta dormado estas malŝparema manerio pasigi ĉi tiujn horojn.Mallonge post la komenco de la 20a jarcento, la koncepto de du dormoj estis malaperinta de la komuna scio.Ĝis ĉirkaŭ 1990.Eble ni forgesis pri la dudorma maniero, sed emoj al ĝi ankoraŭ troveblas en la moderna homo. Povus esti denaska biologia prefero pri du dormoj.En la fruaj 90aj jaroj, psiĥiatro Thomas Wehr de la Naciaj Institutoj pri Mensa Sano okazigis esploron pri la influo de lumo sur dormado.Al 15 viroj oni dum kvar semajnoj artefarite limigis taglumon. Anstataŭ ol resti aktivaj dum la kutimaj 16 horoj tage, ili komencis dormi post nur dek horoj. La aliajn 14 horojn ili troviĝis en fermita, malluma ĉambro kie ili ripozis aŭ dormis kiel eble plej multe. Ĉi tio simulas la tagnoktojn de la mezvintro, kun mallongaj tagoj kaj longaj noktoj.Unue, la partoprenantoj dormadis dum longaj periodoj, verŝajne kompense pro dormomanko ofta inter modernuloj. Tamen, post kiam la dormbezono ekvilibriĝis, stranga afero komencis okazi.Ili komencis dormi du fojojn.Dum 12-hora periodo, la partoprenantoj kutime dormis ĉirkaŭ kvar-kvin horojn unue, vekiĝis, kaj post pluraj horoj reekdormis ĝis la mateno. Ili dormis dum ne pli ol ok horoj sume.Dum la mezaj horoj de la nokto, inter la du dormoj, spertiĝis stranga trankvilo simila al meditado. Ne estis la dumnokta malkvieta turniĝado kiun multaj el ni spertis. La viroj ne zorgis pri tuja reekdormo sed uzis la tempon por ripozi.Russell Foster, profesoro de dormoritma neŭroscienco ĉe la universitato Oksfordo, rimarkigas ke eĉ kun normalaj dormoritmoj, ĉi tia nokta vekiĝado ne ĉiam problemas. Multaj vekiĝas nokte kaj maltrankviliĝas pro tio. Li diras ke ili simple spertas postrestaĵon de la iama duparta dormokutimo.Ekster laboratorio, ĉi tia dormoritmo ankoraŭ atingeblas, sed ĝi ja postulas ŝanĝon de nia moderna, elektra vivmaniero. Sen kroma lumo, ĝi ŝajne okazas nature.Ĉu ni revivigu dudormadon?Kvankam la historio montras ke dudormado oftis, kaj la scienco indikas ke ĝi estas en iaj kondiĉoj natura, ne estas konkludo ke ĝi pli bonas. Du dormoj eble lasas onin pli malstreĉita, sed tio povas esti simple ĉar oni intence donas al si pli da tempo por ripozi kaj dormi. Same respekti la unuopan okhoran dormon efiku same.Notu ankaŭ ke dudormado postulas abundan mallumon - tian kiu eblas nature nur dum la vintro. La plia taglumo en aliaj monatoj igas ke dudormado malfacilas aŭ eĉ maleblas.Eble dudormado estas simple ilo por helpi tratoleri la longajn, malvarmajn, tedajn noktojn de la vintro. Hodiaŭ estas pli da flekseblo. Se ni donas al nia dormado la tempon kaj respekton necesajn, la “normala” okhora dormo sufiĉu.Sed se estos fojo kiam vi vekiĝas je la 2a kaj ne povas dormi, memoru pri via prapraprapraavo. Al li okazis same ĉiunokte. Nur stevardinoj por ŝpari benzinkostojnHinda malaltpreza flugfirmao GoAir kalkulis ke ĝi povus ŝpari pli ol 500 mil dolarojn jare se ĉiuj ĝiaj stevardoj estus stevardinoj, ĉar virinoj estas averaĝe 20 kilogramojn malpli pezaj ol viroj.Klopodante ŝpari benzinkostojn, la firmao konsideras ĉesi dungi virstevardojn favore al pli malpeza flugo.40 procentoj de la nuna dungitaro de GoAir estas viroj, sed ili gardos siajn postenojn.La firmao esploras ĉian eblan manieron por malaltigi kostojn por protekti profitojn.Ĝi celas plimultigi sian aviadilaron de 15 al 80 kun laborantaro de 2000. Ili kredas ke bruligi malpli da benzino helpos ke ili atingu la celon pli rapide.GoAir jam efektivigis similajn metodojn kiel aliaj flugfirmaoj por ŝpari pezon: pakaĵkotizojn, pli malpezajn seĝpoŝmagazinojn kaj dormkovrilojn, kaj malpli da manĝaĵoj kaj trinkaĵoj.Sur la novaj aviadiloj ĉe la finoj de la flugiloj instaliĝos flugiletoj kiuj helpos malpliigi benzinbezonon je kvin procentoj.La ĉi-jara akra falo de la rupio kontraŭ la dolaro kun la plialtiĝanta kosto de benzino plistriktigis la buĝeton de la flugfirmao.Benzinprezoj estas defio por la tuta flugindustrio kaj kreas postulojn por nova teĥnologio pri aerdinamiko kaj brulefiko.Plia defio por malgrandaj flugfirmaoj estas la somersezono kiam mendado kutime pintiĝas. Foti vian pladon povas plibongustigi ĝinSe vi iam manĝis ĉe restoracio kun primanĝa blogisto, verkisto, aŭ entuziasmulo kiu devas zorge dokumenti la alvenintan pladon, vi verŝajne ĝeniĝis. Simile via pacienca kelnero kiu devas atendi antaŭ ol surtabligi la sekvan bovlon aŭ teleron, por ke via amiko povu foti. Sed kio se ni dirus al vi ke tiu simpla faro povus efektive plibongustigi la manĝaĵon?Nova esploro de la Universitato de Minesoto en Usono konkludis ĝuste tion. La ideo estas ke dummanĝa rito povas ŝanĝi la gustan perspektivon de la manĝanto. Ĉu ne malaltkvalita vino gustas iomete pli bone post tosto? Ĉu ne normala kaj malpene aĉetita naskiĝtaga kuko iĝas iomete pli speciala akompanate de naskiĝtaga kanto? En iuj mondopartoj, estas kafaj kaj teaj ceremonioj, kaj specialaj festotagaj ritoj antaŭ ol rompi panon.Se vi volas maksimume ĉerpi de la gusto de via manĝo, oni sugestas ke vi festu la simplan agon de kunmanĝado kun minimuma teĥnologia interrompado. Ritigu manĝadon kun amikoj kaj familio kaj festu tion anstataŭ ol fotadaĉi.Se vi insistas dokumenti ĉiun pladon, jen kelkaj konsiloj por ke vi minimume trudu al viaj samtablanoj kaj ĉirkaŭuloj:Malŝaltu la fulmilon. Fotoj pri manĝaĵo aspektas pli bone sen fulmilo. Cetere, foti sen ĝi estas malpli atentokapte. Aparte se vi eligas grandegan fotilon. Ni lasu la senintencan blindigadon al la paparacoj.Lasu hejme la stativon. Malgraŭ la tentoj de portebla stativeto kaj preciza alĝustigado de la telero, memoru: vi estas ĉe restoracio, ne fotstudio. Neniu volas atendi senfinajn minutojn antaŭ ol manĝi dum vi perfektigas kaj reperfektigas la pozicion de la telero, la kandeloj, la glasoj, kaj tiel plu. Krom se vi volas manĝi sole la sekvan fojon.Kaj se vi devas foti vian pladon, faru rapide. Ekzerciĝo perfektigas, do se vi estas tre fotema tio ne estu problemo. Kaj viaj kunmanĝantoj ĝojos. En la fino, la intenco de la rendevuo estas ilia kunesto kombine kun bona manĝo, ĉu ne?