|
마르코복음 4
씨 뿌리는 사람의 비유 (마태 13,1-9 ; 루카 8,4-8)
[1] 예수님께서 다시 호숫가에서 가르치기 시작하셨다. 너무 많은 군중이 모여들어, 그분께서는 호수에 있는 배에
올라앉으시고 군중은 모두 호숫가 뭍에 그대로 있었다.
On another occasion he began to teach by the sea. A very large crowd gathered around him so that he got into
a boat on the sea and sat down. And the whole crowd was beside the sea on land.
Di nuovo si mise a insegnare lungo il mare. E si riunì attorno a lui una folla enorme, tanto che egli salì su
una barca e là restò seduto, stando in mare, mentre la folla era a terra lungo la riva.
Jésus se mit de nouveau à enseigner au bord de la mer de Galilée. Une foule très nombreuse se rassembla
auprès de lui, si bien qu’il monta dans une barque où il s’assit. Il était sur la mer, et toute la foule était près de
la mer, sur le rivage.
Et iterum coepit docere ad mare. Et congregatur ad eum turba plurima, ita ut in navem ascendens sederet in
mari, et omnis turba circa mare super terram erant.
[2] 예수님께서 그들에게 많은 것을 비유로 가르치셨다. 그렇게 가르치시면서 말씀하셨다.
And he taught them at length in parables, and in the course of his instruction he said to them,
Insegnava loro molte cose in parabole e diceva loro nel suo insegnamento:
Il leur enseignait beaucoup de choses en paraboles, et dans son enseignement il leur disait :
Et docebat eos in parabolis multa et dicebat illis in doctrina sua:
[3] “자, 들어 보아라. 씨 뿌리는 사람이 씨를 뿌리러 나갔다.
"Hear this! A sower went out to sow.
"Ascoltate. Ecco, uscì il seminatore a seminare.
« Écoutez ! Voici que le semeur sortit pour semer.
“ Audite. Ecce exiit seminans ad seminandum.
[4] 그가 씨를 뿌리는데, 어떤 것은 길에 떨어져 새들이 와서 먹어 버렸다.
And as he sowed, some seed fell on the path, and the birds came and ate it up.
Mentre seminava, una parte cadde lungo la strada e vennero gli uccelli e la divorarono.
Comme il semait, du grain est tombé au bord du chemin ; les oiseaux sont venus et ils ont tout mangé.
Et factum est, dum seminat, aliud cecidit circa viam, et venerunt volucres et comederunt illud.
[5] 어떤 것은 흙이 많지 않은 돌밭에 떨어졌다. 흙이 깊지 않아 싹은 곧 돋아났지만,
Other seed fell on rocky ground where it had little soil. It sprang up at once because the soil was not deep.
Un'altra cadde fra i sassi, dove non c'era molta terra, e subito spuntò perché non c'era un terreno
profondo;
Du grain est tombé aussi sur du sol pierreux, où il n’avait pas beaucoup de terre ; il a levé aussitôt, parce que
la terre était peu profonde ;
Aliud cecidit super petrosa, ubi non habebat terram multam, et statim exortum est, quoniam non habebat
altitudinem terrae;
[6] 해가 솟아오르자 타고 말았다. 뿌리가 없어서 말라 버린 것이다.
And when the sun rose, it was scorched and it withered for lack of roots.
ma quando si levò il sole, restò bruciata e, non avendo radice, si seccò.
et lorsque le soleil s’est levé, ce grain a brûlé et, faute de racines, il a séché.
et quando exortus est sol, exaestuavit et, eo quod non haberet radicem, exaruit.
[7] 또 어떤 것은 가시덤불 속에 떨어졌는데, 가시덤불이 자라면서 숨을 막아 버려 열매를 맺지 못하였다.
Some seed fell among thorns, and the thorns grew up and choked it and it produced no grain.
Un'altra cadde tra le spine; le spine crebbero, la soffocarono e non diede frutto.
Du grain est tombé aussi dans les ronces, les ronces ont poussé, l’ont étouffé, et il n’a pas donné de fruit.
Et aliud cecidit in spinas, et ascenderunt spinae et suffocaverunt illud, et fructum non dedit.
[8] 그러나 어떤 것들은 좋은 땅에 떨어져, 싹이 나고 자라서 열매를 맺었다. 그리하여 어떤 것은 서른 배, 어떤 것은
예순 배, 어떤 것은 백 배의 열매를 맺었다.”
And some seed fell on rich soil and produced fruit. It came up and grew and yielded thirty, sixty, and a
hundredfold."
E un'altra cadde sulla terra buona, diede frutto che venne su e crebbe, e rese ora il trenta, ora il sessanta
e ora il cento per uno".
Mais d’autres grains sont tombés dans la bonne terre ; ils ont donné du fruit en poussant et en se
développant, et ils ont produit trente, soixante, cent, pour un. »
Et alia ceciderunt in terram bonam et dabant fructum: ascendebant et crescebant et afferebant unum triginta et
unum sexaginta et unum centum ”.
[9] 예수님께서는 이어서 말씀하셨다. “들을 귀 있는 사람은 들어라.”
He added, "Whoever has ears to hear ought to hear."
E diceva: "Chi ha orecchi per intendere intenda!".
Et Jésus disait : « Celui qui a des oreilles pour entendre, qu’il entende ! »
Et dicebat: “ Qui habet aures audiendi, audiat ”.
비유로 말씀하신 이유 (마태 13,10-17 ; 루카 8,9-10)
[10] 예수님께서 혼자 계실 때, 그분 둘레에 있던 이들이 열두 제자와 함께 와서 비유들의 뜻을 물었다.
And when he was alone, those present along with the Twelve questioned him about the parables.
Quando poi fu solo, i suoi insieme ai Dodici lo interrogavano sulle parabole. Ed egli disse loro:
Quand il resta seul, ceux qui étaient autour de lui avec les Douze l’interrogeaient sur les paraboles.
Et cum esset singularis, interrogaverunt eum hi, qui circa eum erant cum Duodecim, parabolas.
[11] 예수님께서 그들에게 대답하셨다. “너희에게는 하느님 나라의 신비가 주어졌지만, 저 바깥 사람들에게는 모든
것이 그저 비유로만 다가간다.
He answered them, "The mystery of the kingdom of God has been granted to you. But to those outside
everything comes in parables,
"A voi è stato confidato il mistero del regno di Dio; a quelli di fuori invece tutto viene esposto in
parabole,
Il leur disait : « C’est à vous qu’est donné le mystère du royaume de Dieu ; mais à ceux qui sont dehors,
tout se présente sous forme de paraboles.
Et dicebat eis: “ Vobis datum est mysterium regni Dei; illis autem, qui foris sunt, in parabolis omnia fiunt,
[12] ‘보고 또 보아도 알아보지 못하고 듣고 또 들어도 깨닫지 못하여 저들이 돌아와 용서받는 일이 없게 하려는
것이다.’”
so that 'they may look and see but not perceive, and hear and listen but not understand, in order that they may
not be converted and be forgiven.'"
perché:
guardino, ma non vedano, ascoltino, ma non intendano,
perché non si convertano e venga loro perdonato".
Et ainsi, comme dit le prophète : Ils auront beau regarder de tous leurs yeux, ils ne verront pas ; ils auront
beau écouter de toutes leurs oreilles, ils ne comprendront pas ; sinon ils se convertiraient et recevraient le
pardon. »
ut videntes videant et non videant,
et audientes audiant et non intellegant,
ne quando convertantur,
et dimittatur eis ”.
씨 뿌리는 사람의 비유를 설명하시다 (마태 13,18-23 ; 루카 8,11-15)
[13] 예수님께서 또 그들에게 말씀하셨다. “너희는 이 비유를 알아듣지 못하겠느냐? 그러면서 어떻게 모든 비유를
깨달을 수 있겠느냐?
Jesus said to them, "Do you not understand this parable? Then how will you understand any of the parables?
Continuò dicendo loro: "Se non comprendete questa parabola, come potrete capire tutte le altre
parabole?
Il leur dit encore : « Vous ne saisissez pas cette parabole ? Alors, comment comprendrez-vous toutes les
paraboles ?
Et ait illis: “ Nescitis parabolam hanc, et quomodo omnes parabolas cognoscetis?
[14] 씨 뿌리는 사람은 실상 말씀을 뿌리는 것이다.
The sower sows the word.
Il seminatore semina la parola.
Le semeur sème la Parole.
Qui seminat, verbum seminat.
[15] 말씀이 길에 뿌려지는 것은 이러한 사람들을 두고 하는 말이다. 그들이 말씀을 들으면 곧바로 사탄이 와서
그들 안에 뿌려진 말씀을 앗아 가 버린다.
These are the ones on the path where the word is sown. As soon as they hear, Satan comes at once and takes
away the word sown in them.
Quelli lungo la strada sono coloro nei quali viene seminata la parola; ma quando l'ascoltano, subito viene
satana, e porta via la parola seminata in loro.
Il y a ceux qui sont au bord du chemin où la Parole est semée : quand ils l’entendent, Satan vient aussitôt et
enlève la Parole semée en eux.
Hi autem sunt, qui circa viam, ubi seminatur verbum: et cum audierint, confestim venit Satanas et aufert verbum,
quod seminatum est in eos.
[16] 그리고 말씀이 돌밭에 뿌려지는 것은 이러한 사람들이다. 그들은 말씀을 들으면 곧 기쁘게 받는다.
And these are the ones sown on rocky ground who, when they hear the word, receive it at once with joy.
Similmente quelli che ricevono il seme sulle pietre sono coloro che, quando ascoltano la parola, subito
l'accolgono con gioia,
Et de même, il y a ceux qui ont reçu la semence dans les endroits pierreux : ceux-là, quand ils entendent la
Parole, ils la reçoivent aussitôt avec joie ;
Et hi sunt, qui super petrosa seminantur: qui cum audierint verbum, statim cum gaudio accipiunt illud
[17] 그러나 그들에게 뿌리가 없어서 오래가지 못한다. 그래서 말씀 때문에 환난이나 박해가 일어나면 곧 걸려
넘어지고 만다.
But they have no root; they last only for a time. Then when tribulation or persecution comes because of the
word, they quickly fall away.
ma non hanno radice in se stessi, sono incostanti e quindi, al sopraggiungere di qualche tribolazione o
persecuzione a causa della parola, subito si abbattono.
mais ils n’ont pas en eux de racine, ce sont les gens d’un moment ; que vienne la détresse ou la persécution
à cause de la Parole, ils trébuchent aussitôt.
et non habent radicem in se, sed temporales sunt; deinde orta tribulatione vel persecutione propter verbum,
confestim scandalizantur.
[18] 말씀이 가시덤불 속에 뿌려지는 것은 또 다른 사람들이다. 이들은 말씀을 듣기는 하지만,
Those sown among thorns are another sort. They are the people who hear the word,
Altri sono quelli che ricevono il seme tra le spine: sono coloro che hanno ascoltato la parola,
Et il y en a d’autres qui ont reçu la semence dans les ronces : ceux-ci entendent la Parole,
Et alii sunt, qui in spinis seminantur: hi sunt, qui verbum audierunt,
[19] 세상 걱정과 재물의 유혹과 그 밖의 여러 가지 욕심이 들어가, 그 말씀의 숨을 막아 버려 열매를 맺지 못한다.
but worldly anxiety, the lure of riches, and the craving for other things intrude and choke the word, and it bears
no fruit.
ma sopraggiungono le preoccupazioni del mondo e l'inganno della ricchezza e tutte le altre bramosie,
soffocano la parola e questa rimane senza frutto.
mais les soucis du monde, la séduction de la richesse et toutes les autres convoitises les envahissent et
étouffent la Parole, qui ne donne pas de fruit.
et aerumnae saeculi et deceptio divitiarum et circa reliqua concupiscentiae introeuntes suffocant verbum, et sine
fructu efficitur.
[20] 그러나 말씀이 좋은 땅에 뿌려진 것은 이러한 사람들이다. 그들은 말씀을 듣고 받아들여, 어떤 이는 서른 배,
어떤 이는 예순 배, 어떤 이는 백 배의 열매를 맺는다.”
But those sown on rich soil are the ones who hear the word and accept it and bear fruit thirty and sixty and a
hundredfold."
Quelli poi che ricevono il seme su un terreno buono, sono coloro che ascoltano la parola, l'accolgono e
portano frutto nella misura chi del trenta, chi del sessanta, chi del cento per uno".
Et il y a ceux qui ont reçu la semence dans la bonne terre : ceux-là entendent la Parole, ils l’accueillent, et ils
portent du fruit : trente, soixante, cent, pour un. »
Et hi sunt, qui super terram bonam seminati sunt: qui audiunt verbum et suscipiunt et fructificant unum triginta
et unum sexaginta et unum centum ”.
등불의 비유 (루카 8,16-18)
[21] 예수님께서 또 그들에게 말씀하셨다. “누가 등불을 가져다가 함지 속이나 침상 밑에 놓겠느냐? 등경 위에
놓지 않느냐?
He said to them, "Is a lamp brought in to be placed under a bushel basket or under a bed, and not to be placed
on a lampstand?
Diceva loro: "Si porta forse la lampada per metterla sotto il moggio o sotto il letto? O piuttosto per
metterla sul lucerniere?
Il leur disait encore : « Est-ce que la lampe est apportée pour être mise sous le boisseau ou sous le lit ?
N’est-ce pas pour être mise sur le lampadaire ?
Et dicebat illis: “ Numquid venit lucerna, ut sub modio ponatur aut sub lecto? Nonne ut super candelabrum
ponatur?
[22] 숨겨진 것도 드러나기 마련이고 감추어진 것도 드러나게 되어 있다.
For there is nothing hidden except to be made visible; nothing is secret except to come to light.
Non c'è nulla infatti di nascosto che non debba essere manifestato e nulla di segreto che non debba
essere messo in luce.
Car rien n’est caché, sinon pour être manifesté ; rien n’a été gardé secret, sinon pour venir à la clarté.
Non enim est aliquid absconditum, nisi ut manifestetur, nec factum est occultum, nisi ut in palam veniat.
[23] 누구든지 들을 귀가 있거든 들어라.”
Anyone who has ears to hear ought to hear."
Se uno ha orecchi per intendere, intenda!".
Si quelqu’un a des oreilles pour entendre, qu’il entende ! »
Si quis habet aures audiendi, audiat ”.
[24] 예수님께서 다시 그들에게 말씀하셨다. “너희는 새겨들어라. 너희가 되어서 주는 만큼 되어서 받고 거기에 더
보태어 받을 것이다.
He also told them, "Take care what you hear. The measure with which you measure will be measured out to you,
and still more will be given to you.
Diceva loro: "Fate attenzione a quello che udite: Con la stessa misura con la quale misurate, sarete
misurati anche voi; anzi vi sarà dato di più.
Il leur disait encore : « Faites attention à ce que vous entendez ! La mesure que vous utilisez sera utilisée
aussi pour vous, et il vous sera donné encore plus.
Et dicebat illis: “ Videte quid audiatis. In qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis et adicietur vobis.
[25] 정녕 가진 자는 더 받고 가진 것 없는 자는 가진 것마저 빼앗길 것이다.”
To the one who has, more will be given; from the one who has not, even what he has will be taken away."
Poiché a chi ha, sarà dato e a chi non ha, sarà tolto anche quello che ha".
Car celui qui a, on lui donnera ; celui qui n’a pas, on lui enlèvera même ce qu’il a. »
Qui enim habet, dabitur illi; et, qui non habet, etiam quod habet, auferetur ab illo ”.
저절로 자라는 씨앗의 비유
[26] 예수님께서 또 말씀하셨다. “하느님의 나라는 이와 같다. 어떤 사람이 땅에 씨를 뿌려 놓으면,
He said, "This is how it is with the kingdom of God; it is as if a man were to scatter seed on the land
Diceva: "Il regno di Dio è come un uomo che getta il seme nella terra;
Il disait : « Il en est du règne de Dieu comme d’un homme qui jette en terre la semence :
Et dicebat: “ Sic est regnum Dei, quemadmodum si homo iaciat sementem in terram
[27] 밤에 자고 낮에 일어나고 하는 사이에 씨는 싹이 터서 자라는데, 그 사람은 어떻게 그리되는지 모른다.
and would sleep and rise night and day and the seed would sprout and grow, he knows not how.
dorma o vegli, di notte o di giorno, il seme germoglia e cresce; come, egli stesso non lo sa.
nuit et jour, qu’il dorme ou qu’il se lève, la semence germe et grandit, il ne sait comment.
et dormiat et exsurgat nocte ac die, et semen germinet et increscat, dum nescit ille.
[28] 땅이 저절로 열매를 맺게 하는데, 처음에는 줄기가, 다음에는 이삭이 나오고 그다음에는 이삭에 낟알이
영근다.
Of its own accord the land yields fruit, first the blade, then the ear, then the full grain in the ear.
Poiché la terra produce spontaneamente, prima lo stelo, poi la spiga, poi il chicco pieno nella spiga.
D’elle-même, la terre produit d’abord l’herbe, puis l’épi, enfin du blé plein l’épi.
Ultro terra fructificat primum herbam, deinde spicam, deinde plenum frumentum in spica.
[29] 곡식이 익으면 그 사람은 곧 낫을 댄다. 수확 때가 되었기 때문이다.”
And when the grain is ripe, he wields the sickle at once, for the harvest has come."
Quando il frutto è pronto, subito si mette mano alla falce, perché è venuta la mietitura".
Et dès que le blé est mûr, il y met la faucille, puisque le temps de la moisson est arrivé. »
Et cum se produxerit fructus, statim mittit falcem, quoniam adest messis ”.
겨자씨의 비유 (마태 13,31-32 ; 루카 13,18-19)
[30] 예수님께서 다시 말씀하셨다. “하느님의 나라를 무엇에 비길까? 무슨 비유로 그것을 나타낼까?
He said, "To what shall we compare the kingdom of God, or what parable can we use for it?
Diceva: "A che cosa possiamo paragonare il regno di Dio o con quale parabola possiamo descriverlo?
Il disait encore : « À quoi allons-nous comparer le règne de Dieu ? Par quelle parabole pouvons-nous le
représenter ?
Et dicebat: “ Quomodo assimilabimus regnum Dei aut in qua parabola ponemus illud?
[31] 하느님의 나라는 겨자씨와 같다. 땅에 뿌릴 때에는 세상의 어떤 씨앗보다도 작다.
It is like a mustard seed that, when it is sown in the ground, is the smallest of all the seeds on the earth.
Esso è come un granellino di senapa che, quando viene seminato per terra, è il più piccolo di tutti semi
che sono sulla terra;
Il est comme une graine de moutarde : quand on la sème en terre, elle est la plus petite de toutes les
semences.
Sicut granum sinapis, quod cum seminatum fuerit in terra, minus est omnibus seminibus, quae sunt in terra;
[32] 그러나 땅에 뿌려지면 자라나서 어떤 풀보다도 커지고 큰 가지들을 뻗어, 하늘의 새들이 그 그늘에 깃들일 수
있게 된다.”
But once it is sown, it springs up and becomes the largest of plants and puts forth large branches, so that the
birds of the sky can dwell in its shade."
ma appena seminato cresce e diviene più grande di tutti gli ortaggi e fa rami tanto grandi che gli uccelli
del cielo possono ripararsi alla sua ombra".
Mais quand on l’a semée, elle grandit et dépasse toutes les plantes potagères ; et elle étend de longues
branches, si bien que les oiseaux du ciel peuvent faire leur nid à son ombre. »
et cum seminatum fuerit, ascendit et fit maius omnibus holeribus et facit ramos magnos, ita ut possint sub
umbra eius aves caeli habitare ”.
비유를 들어 가르치시다 (마태 13,34-35)
[33] 예수님께서는 그들이 알아들을 수 있을 정도로, 이처럼 많은 비유로 말씀을 하셨다.
With many such parables he spoke the word to them as they were able to understand it.
Con molte parabole di questo genere annunziava loro la parola secondo quello che potevano intendere.
Par de nombreuses paraboles semblables, Jésus leur annonçait la Parole, dans la mesure où ils étaient
capables de l’entendre.
Et talibus multis parabolis loquebatur eis verbum, prout poterant audire;
[34] 비유를 들지 않고는 그들에게 말씀하지 않으셨다. 그러나 당신의 제자들에게는 따로 모든 것을 풀이해 주셨다.
Without parables he did not speak to them, but to his own disciples he explained everything in private.
Senza parabole non parlava loro; ma in privato, ai suoi discepoli, spiegava ogni cosa.
Il ne leur disait rien sans parabole, mais il expliquait tout à ses disciples en particulier.
sine parabola autem non loquebatur eis. Seorsum autem discipulis suis disserebat omnia.
풍랑을 가라앉히시다 (마태 8,23-27 ; 루카 8,22-25)
[35] 그날 저녁이 되자 예수님께서 제자들에게, “호수 저쪽으로 건너가자.” 하고 말씀하셨다.
On that day, as evening drew on, he said to them, "Let us cross to the other side."
In quel medesimo giorno, verso sera, disse loro: "Passiamo all'altra riva".
Ce jour-là, le soir venu, il dit à ses disciples : « Passons sur l’autre rive. »
Et ait illis illa die, cum sero esset factum: “ Transeamus contra ”.
[36] 그래서 그들이 군중을 남겨 둔 채, 배에 타고 계신 예수님을 그대로 모시고 갔는데, 다른 배들도 그분을
뒤따랐다.
Leaving the crowd, they took him with them in the boat just as he was. And other boats were with him.
E lasciata la folla, lo presero con sé, così com'era, nella barca. C'erano anche altre barche con lui.
Quittant la foule, ils emmenèrent Jésus, comme il était, dans la barque, et d’autres barques
l’accompagnaient.
Et dimittentes turbam, assumunt eum, ut erat in navi; et aliae naves erant cum illo.
[37] 그때에 거센 돌풍이 일어 물결이 배 안으로 들이쳐서, 물이 배에 거의 가득 차게 되었다.
A violent squall came up and waves were breaking over the boat, so that it was already filling up.
Nel frattempo si sollevò una gran tempesta di vento e gettava le onde nella barca, tanto che ormai era
piena.
Survient une violente tempête. Les vagues se jetaient sur la barque, si bien que déjà elle se remplissait.
Et exoritur procella magna venti, et fluctus se mittebant in navem, ita ut iam impleretur navis.
[38] 그런데도 예수님께서는 고물에서 베개를 베고 주무시고 계셨다. 제자들이 예수님을 깨우며, “스승님, 저희가
죽게 되었는데도 걱정되지 않으십니까?” 하고 말하였다.
Jesus was in the stern, asleep on a cushion. They woke him and said to him, "Teacher, do you not care that we
are perishing?"
Egli se ne stava a poppa, sul cuscino, e dormiva. Allora lo svegliarono e gli dissero: "Maestro, non
t'importa che moriamo?".
Lui dormait sur le coussin à l’arrière. Les disciples le réveillent et lui disent : « Maître, nous sommes perdus ;
cela ne te fait rien ? »
Et erat ipse in puppi supra cervical dormiens; et excitant eum et dicunt ei: “ Magister, non ad te pertinet quia
perimus? ”.
[39] 그러자 예수님께서 깨어나시어 바람을 꾸짖으시고 호수더러, “잠잠해져라. 조용히 하여라!” 하시니 바람이
멎고 아주 고요해졌다.
He woke up, rebuked the wind, and said to the sea, "Quiet! Be still!" The wind ceased and there was great calm.
Destatosi, sgridò il vento e disse al mare: "Taci, calmati!". Il vento cessò e vi fu grande bonaccia.
Réveillé, il menaça le vent et dit à la mer : « Silence, tais-toi ! » Le vent tomba, et il se fit un grand calme.
Et exsurgens comminatus est vento et dixit mari: “ Tace, obmutesce! ”. Et cessavit ventus, et facta est
tranquillitas magna.
[40] 예수님께서는 그들에게, “왜 겁을 내느냐? 아직도 믿음이 없느냐?” 하고 말씀하셨다.
Then he asked them, "Why are you terrified? Do you not yet have faith?"
Poi disse loro: "Perché siete così paurosi? Non avete ancora fede?".
Jésus leur dit : « Pourquoi êtes-vous si craintifs ? N’avez-vous pas encore la foi ? »
Et ait illis: “ Quid timidi estis? Necdum habetis fidem? ”.
[41] 그들은 큰 두려움에 사로잡혀 서로 말하였다. “도대체 이분이 누구시기에 바람과 호수까지 복종하는가?”
They were filled with great awe and said to one another, "Who then is this whom even wind and sea obey?"
E furono presi da grande timore e si dicevano l'un l'altro: "Chi è dunque costui, al quale anche il vento e
il mare obbediscono?".
Saisis d’une grande crainte, ils se disaient entre eux : « Qui est-il donc, celui-ci, pour que même le vent et
la mer lui obéissent ? »
Et timuerunt magno timore et dicebant ad alterutrum: “ Quis putas est iste, quia et ventus et mare oboediunt
ei? ”.